به گزارش مشرق، ۱۷ دی ماه سال جاری  خبری در رسانه‌های دنیا منتشر شد که از برخورد یک کشتی فله بر چینی با نفتکش ایرانی حکایت می‌کرد.

نفتکش که میعانات گازی پارس جنوبی را منتقل می‌کرد در دریای چین به دلیل برخورد با کشتی فله بر آتش گرفت و تلاش‌ها برای نجات ۳۲ خدمه نفتکش نتیجه‌بخش نبود و نفتکش پس از ۹ روز غرق شد. در این حادثه تاسف‌بار تمام خدمه نفتکش که ایرانی و بنگلادشی بودند جان باختند و به جز ۳ پیکر کشف شده که ظاهرا ایرانی هستند مابقی  احتمالا برای همیشه در دریای چین مدفون شدند و همه ملت ایران عمیقا از این حادثه و به خصوص سرنوشت غم‌بار ملوانان و خدمه کشتی متاثر شدند.

اما از همان لحظه اول مخابره خبر حادثه تولید داستان و شایعه درباره دلیل حادثه و حواشی آن آغاز شد؛ ظاهرا این کار جزء لاینفک چنین حوادثی است و عده‌ای به دلایل مختلف ترجیح می‌دهند به جای واقعیت، داستان‌ها و افسانه‌های خود ساخته را باور کرده و آن را به دیگران القا کنند. غافل از تاثیر منفی عمیقی که تولید چنین داستان‌هایی در وهله اول بر ذهن و روح بازماندگان و پس از آن بر روان عموم مردم باقی می‌گذارد.

باید تاکید کرد که داستان‌سرایی به ماجرای متاثرکننده و غم‌انگیز نفتکش سانچی محدود نمی‌شود. مثلا در خصوص خشکی دریاچه ارومیه می‌گفتند به دلیل آنکه در زیر دریاچه معدن اورانیوم است دولت آن را خشک کرد تا اورانیوم مورد نیاز خود را برای ساخت بمب اتم برداشت کند. یا در خصوص زلزله های اخیر از سلاحی به نام «هارپ» نام برده می‌شود و یا می‌گویند سیلوهای موشکی زیر زمینی سپاه منفجر شده و علت زلزله آن است؛ وقتی از کسانی که چنین مواردی را مطرح می‌کنند می‌پرسیم شما از کجا خبر دارید بالاتفاق پاسخ می دهند: فلان دوست و یا آشنایم در دولت، در بالا، در وزارت، در سپاه و غیره است و او خبر داده است.

اما استفاه بی‌ضابطه از پیام رسان‌های خارجی که امکان انتشار هر نوع خبر و تحلیل بدون نیاز به مستندات را برای هر کسی میسر و آسان کرده است، بازار این داستان‌سرایی‌ها  را داغ‌تر کرده است. همانطور که گفته شد حادثه نفتکش سانچی نیز از این داستان ها و روایات در امان نماند، در این گزارش بخشی از مواردی که تاکنون در فضای غیر رسمی مطرح شده است را می آوریم:

*حمله موشکی؛ پای چینی‌ها و آمریکایی‌ها در میان است!

یکی از شایعات و شاید بتوان گفت داغ‌ترین آنها در این حادثه، حمله موشکی آمریکا و یا چین به نفتکش سانچی است. عده‌ای که البته تعدادشان کم هم نیست می‌گویند و در فضای مجازی نیز منتشر می‌کنند که نفتکش سانچی نفت خام ایران را به کره شمالی می برد و به دروغ مسئولان ایرانی، مقصد را کره جنوبی اعلام می کنند. آنها متنی را در فضای  شبکه‌های اجتماعی منتشر کرده‌اند و برای باورپذیرتر شدن آن، گزارشی را در این باره به یکی از رسانه‌های خارجی یعنی شبکه خبری بی‌بی‌سی منتسب می‌کنند. در حالی که رسانه مورد نظر علیرغم بدنامی و تلاش حداکثری برای یافتن بهانه‌ای برای جوسازی علیه ایران، به دلیل اطلاع از ماهیت حادثه‌های این‌چنینی برای حفظ اعتبار خود در میان مخاطبان کوچک‌ترین مطلبی در این باره و با مضمونی نزدیک به این منتشر نکرده است.

بر اساس این سناریو آمریکایی‌ها تمام نفتکش‌های ما را رصد می کنند و می دانند که کدام نفتکش در جهان به کجا می رود و چون نفتکش ما مقصدش کره شمالی بود با سلاح‌های مخوف الکترونیکی و از راه دور آن منفجر کرده‌اند! راویان این روایت می‌گویند ایران برای آنکه نفتکش خود را از این حمله دور نگه دارد، کشتی را با پرچم پاناما راهی کره شمالی کرد ولی آمریکایی‌ها متوجه این موضوع نیز شده و به کشتی حمله کردند.

از این سناریو روایت دیگری نیز وجود دارد. راویان این روایت می‌گویند و می‌نویسند آمریکایی‌ها خودشان توان این کار را نداشتند و تصمیم گرفته‌اند به طور نیابتی این کار را به چینی‌ها واگذار کنند. به همین دلیل چین که هم‌پیمان آمریکا است این وظیفه را انجام داده و چینی‌ها با موشک نفتکش ما را مورد اصابت قرار داده‌اند؛ راویان البته با استناد به منابع نامعلوم خودشان لطفی هم به مهاجمان خیالی می‌کنند و صدایشان را پایین می‌آورند و به زمزمه می‌گویند قبل از حمله موشکی چندین بار اخطار به خدمه داده شده است تا نفتکش را متوقف کنند اما بی توجهی خدمه موجب شد تا آنها نفتکش ما را با موشک بزنند و همه خدمه در این حادثه کشته شوند.

آنهایی که این داستان را باور کرده‌اند قویا معتقدند اگر غیر از این بود حتما یک تصویر از کشتی که با نفتکش ما برخورد کرده است منتشر می‌شد و چون چنین تصویر و یا فیلمی نیست پس چینی‌ها و یا آمریکایی ها نفتکش ما را با موشک مورد اصابت قرار داده‌اند.

 تصویر زیر یکی از تصاویر منتشر شده از کشتی فله بر چینی است.

تصویر کشتی فله بر چینی که با نفتکش سانچی برخورد کرد

* گروگانگیری با زیردریایی!

یکی از داستان‌های عجیبی که این روزها در فضای مجازی و پیام رسان‌ها دست به دست می‌شود حمله به کارکنان و خدمه نفتکش سانچی توسط زیردریایی آمریکایی‌ها است. گفته می‌شود یک زیردریایی به نفتکش ایرانی در هوای مه آلود شب حمله کرده و تمام خدمه را اسیر کرده است و تنها چند نفر از خدمه را که می خواستند از مهلکه بگریزند کشته است و این چند پیکر هم که پیدا شده است در واقع پیکر همان چند نفر خدمه‌ای است که تلاش کرده‌اند از مهلکه بگریزند.

کسانی که این داستان را مطرح می کنند می‌گویند نیروهای مهاجم پس از ربودن این افراد نفتکش را منفجر کرده‌اند؛ آنها مدعی هستند پیش‌تر نیز این اتفاق در جهان رخ داده است و به سقوط هواپیمای مالزی که هیچ وقت از سرنوشت مسافران آن خبری نشد.

اما روایت دیگری نیز در همین زمینه مطرح می شود که می گوید نیروهای مهاجم توسط زیردریایی به نفتکش که به سمت کره شمالی در حرکت بوده است حمله کرده و تمام خدمه را از بین برده‌اند. برای همین در لحظه‌ای که کشتی باری به نفتکش ایرانی برخورد کرده است کسی در آن زنده نبوده تا بتواند نفتکش را این خطر دور کند.

* حمله با اژدر  

اما ذهن داستان‌پردازان اینجا هم متوقف نمانده است. شایعه بعد مربوط می شود به حمله به نفتکش توسط زیردریایی‌های آمریکایی و چینی؛ به طوریکه داستان‌سرایان معتقدند این نفتکش توسط اژدرهای زیردریایی مورد حمله قرار گرفته است.

در متن‌های مربوط به این داستان آمده است که آمریکایی‌ها ماه‌ها قبل برنامه داشتند که این کار را انجام دهند برای همین با چینی‌ها برای انجام این عملیات هماهنگ کرده‌اند که پس از برخورد اژدر و انفجار نفتکش، چینی‌ها اقدامی برای خاموش کردن آن انجام ندهند تا محموله این نفتکش به طور کامل بسوزد و حتی برای کمک به خدمه آن نیز وارد عمل نشوند. تولیدکنندگان این شایعه معتقدند به همین دلیل است که چینی‌ها در روزهای اول حادثه برای کمک به نفتکش ایرانی نرفتند و زمانی هم که به کمک رفتند صبح‌ها برای خاموش کردن نفتکش به منطقه حادثه عازم می شدند و شب‌ها دست از کار می‌کشیدند.

*بمب‌گذاری توسط چینی‌ها

اما یکی از بامزه‌ترین ماجراهایی که مطرح می‌شود موضوع بمب گذاری توسط چینی‌ها در داخل نفتکش سانچی است. عده‌ای مدعی بمب گذاری توسط چینی‌ها در داخل نفتکش سانچی هستند و می گویند در روزهای اول که نفتکش آتش گرفته بود چینی ها متوجه شدند امکان خاموش کردن نفتکش وجود دارد و چون قبلا با آمریکایی‌ها هم پیمان شده بودند تا این نفتکش به سمت کره شمالی نرود تصمیم می‌گیرند تا در آن بمب گذاری کنند.

آنها فیلمی که از حضور چینی ها در نفتکش منتشر شده است را سند گفته‌های خود می‌دانند و می‌گویند چینی‌ها برای بمب گذاری به داخل نفتکش رفته بودند تا هیچ چیزی از نفتکش سانچی باقی نماند.

این عده معتقدند در حمله موشکی آمریکایی ها به نفتکش سانچی فقط مخزن‌های سمت چپ کشتی مورد حمله  قرار گرفته بود و می سوخت و مخزن های سمت راست سالم مانده بود به همین دلیل احتمال داشت تا مسئولان کره شمالی بخواهند تا مخزن های سمت راست را تخلیه کنند و برای اینکه هیچ سوختی به کره شمالی نرود چینی ها تصمیم به بمب گذاری نفتکش گرفته‌اند تا کشتی به طور کامل نابود شود.

فارغ از بی‌منطقی واضح این افسانه‌سرایی‌ها، ظاهرا کسانی که دوست دارند این داستان را باور کنند تصاویر جعبه سیاه نفتکش و خروج دو پیکر از خدمه نفتکش را مشاهده نکرده اند.

پیکر دو تن از خدمه نفتکش سانچی که توسط چینی ها بیرون آمد

جعبه سیاه نفتکش سانچی که توسط چینی ها بیرون آمد

* حمله الکترونیکی آمریکا

در این میان،‌ تنها مطلبی که در این باره نه در شبکه‌های اجتماعی بلکه در یک رسانه رسمی و با منبع مشخص منتشر شده است بحث از کار افتادن سیستم راهبری نفتکش و کشتی فله بر چینی است. اولین بار این موضوع توسط رسانه  وال استریت ژورنال مطرح شد. البته وال‌استریت ژورنال درباره انتشار اخبار حوادث چندان رسانه خوش‌نامی نیست. چنانکه پیش‌تر در جریان اغتشاشات اخیر نیز خبری را با عنوان انفجار خط لوله نفتی در امیدیه توسط گروه‌ های معاند نظام ایران منتشر کرده بود که البته توسط مسئولان صنعت نفت ایران تکذیب شد.

به هرحال این رسانه در همان روزهایی که نفتکش ایرانی در آبهای چین شعله ور بود این مطلب را بدون اشاره به منبع خبر یا شیوه دستیابی به این اطلاعات منتشر و موجی از نگرانی ها را در داخل ایران ایجاد کرد. پس از انتشار این خبر عده‌ای نیز از آب گل آلود ماهیگیری کرده و به این شایعه دامن زدند که آمریکایی ها با حمله الکترونیکی سیستم راهبری و جی پی اس نفتکش و کشتی فله بر را از کار انداختند زیرا می دانستند که این نفتکش قرار است به کره شمالی برود.

جالب است این موضوع زمانی مطرح شد که هنوز جعبه سیاه نفتکش (VDR)  از نفتکش خارج نشده بود و مشخص نیست که چرا روزنامه وال استریت چنین مطلبی را اعلام کرده است و بدون بررسی جعبه سیاه از کجا به این اطلاعات رسیده است؛ قطعا مسئولان این رسانه می دانند که راز نفتکش سانچی سر به مهر باقی نمی ماند و با خواندن جعبه سیاه علت این حادثه افشا خواهد شد.

نباید از یاد برد که جعبه سیاه کشتی مسیر تردد، صوت کاپیتان، مشاهدات راداری و اطلاعات دیگری را در خود جای داده است و تا زمانی که این  اطلاعات بدست نیاید نمی‌توان خبر از کار افتادن سامانه‌های راداری را تایید کرد. علاوه بر اینکه این حادثه به دقت توسط کارشناسان بیمه‌های بین‌المللی و بزرگ جهان که پرداخت خسارت هر دو کشتی را بر عهده دارند بررسی خواهد شد. شرکت‌های بزرگ بیمه بین‌المللی به سخت‌گیری کارشناسی در پرداخت خسارت‌ها شهرت زیادی دارند.

علاوه بر این شرکت معتبر بین المللی بیمه الاینز رسما در گزارشی اعلام کرده است منطقه‌ای که نفتکش ایرانی دچار حادثه شد در واقع محل وقوع ۴۰ درصد حوادث دریایی در دنیا است.

با این شرایط باید گفت اگر حمله الکترونیکی آمریکا به نفتکش ایرانی صحت داشته باشد در واقع آمریکا این منطقه را زیر نظر داشته و به نفتکش ها،کشتی های تجاری، ماهیگیری و غیره هر از گاهی حمله الکترونیکی انجام می دهد و شرکت های بیمه ای بین المللی با این کشف باید از آمریکا به نهادهای حقوقی بین المللی مانند دیوان داوری لاهه شکایت کنند که هر از گاهی به این شرکت های زیان مالی وارد می کند.

*آیا مسیر نفتکش کره شمالی بود؟

همانطور که در این گزارش ملاحظه شد اکثر این روایات به این دلیل مطرح شده است که داستان سرایان معتقدند نفتکش سانچی به سمت کره شمالی در حرکت بوده است که برای شفاف کردن این موضوع باید گفت نفتکش ها و یا کشتی های تجاری وحتی ماهیگیری دارای بارنامه و بیمه‌نامه معتبر بین‌المللی هستند و در بارنامه مبدا، مقصد وحتی مسیر رفت و آمد و جزئی ترین موارد نیز مشخص می شود.

همچنین باید گفت شرکت های بیمه گر که نفتکش ها را بیمه می کنند نیز باید مقصد، مبدا، مسیر رفت و آمد و محموله نفتکش را بدانند که در این نفتکش نیز به دلیل آنکه شرکت های بین المللی وظیفه بیمه آن را برعهده داشتند از این موارد  مطلع بودند وحتی محموله نفتکش نیز توسط شرکت‌های بیمه‌ای کره جنوبی بیمه شده بود و کاملا مشخص بود که محموله این نفتکش به  یک پالایشگاه در کره جنوبی که تحت مالکیت شرکت توتال فرانسه است منتقل می شود.

باید گفت فروش میعانات گازی ایران به کره جنوبی براساس یک قرارداد بلند مدت انجام می شود و نفتکش سانچی تنها نفتکشی نبود که محموله میعانات گازی را به این پالایشگاه حمل می کرد و همانطور که در خبرها نیز آمده پس از این اتفاق شرکت پالایشگر توتال محموله جدیدی را از ایران خرید و نفتکش «حسنا» نیز دقیقا از همان مسیر نفتکش سانچی قرار است بندر عسلویه را به مقصد کره جنوبی ترک کند تا میعانات گازی این پالایشگاه را به مقصد رساند.

* ابهامات واقعی درباره حادثه نفتکش سانچی

اما گذشته از شایعات و داستان‌سرایی‌ها، بعضی ابهامات واقعی هم درباره حادثه نفتکش سانچی وجود دارد که قطعا باید با بررسی‌های کارشناسی دقیق رفع شده و به آنها پاسخ داده شود.

یکی از مهم‌ترین ابهامات آن چیزی ست که علی ربیعی وزیر کار، تعاون و رفاه اجتماعی پس از بازگشت از چین اعلام کرده است. این مقام مسئول پس از صحبت با خدمه کشتی باری گفته است سوال اصلی در خصوص این حادثه این است که چرا نفتکش سانچی به کشتی باری چینی علامت نداده است که پاسخ این سوال و یا صحت ادعای چینی ها پس از قرائت جعبه سیاه نفتکش سانچی و بررسی کارشناسان بین‌المللی داده خواهد شد. ظاهرا ۳ ماه زمان نیاز است تا اطلاعات این جعبه سیاه به طور کامل مورد بررسی قرار گیرد.

دو روز پیش جعبه سیاه نفتکش سانچی با حضور نمایندگانی از کشور ایران، چین، کره جنوبی، پاناما و شرکت‌های بیمه‌گر این نفتکش پلمپ شد تا در فرصت مناسب با حضور ذینفعان بازگشایی و مورد بررسی قرار گیرد.

به هر صورت راز نفتکش سانچی تنها سه ماه دیگر افشا خواهد شد و این داستان سرایی ها که به قول وزیر رفاه داستان های ژول‌ورنی است پایان خواهد یافت. اما آیا این پایان کار شایعه‌سازان هم خواهد بود؟